Miras Hukuku Tenkis Davası Avukatı İstanbul
Miras bırakanın malvarlığı üzerinde tasarruf yetkisinin sınırını aşarak saklı paylı mirasçılarının paylarına zarar vermesi halinde saklı paylı mirasçılar tenkis davası açma yoluna başvurabilir.
Saklı pay nedir?
Saklı pay, kanunen belirli oranlarda korunan ve yalnızca bazı mirasçıların “saklı paylı mirasçılar” sahip olduğu ve miras bırakanın kanunen belirlenen oranlarda tasarruf edemeyeceği miras payıdır. Miras bırakan ise saklı paylı mirasçıların miras payına dokunmamak kaydıyla malvarlığı üzerinde tasarrufta bulunabilir.
Miras Hukuku Tenkis Davası Avukatı İstanbul
Saklı paylı mirasçılar kimlerdir ve saklı pay oranları nedir?
- Miras bırakanın alt soyu saklı paylı mirasçıdır. “Miras bırakanın çocuğu, torunu, evlatlığı gibi”
Miras bırakanın alt soyunun saklı pay oranı, yasal miras payının yarısıdır. (1/2’si)
- Miras bırakanın anne ve babası saklı paylı mirasçıdır.
Miras bırakanın anne ve babasının saklı pay oranı, yasal miras payının dörtte biridir. (1/4’ü)
- Miras bırakanın sağ kalan eşi saklı paylı mirasçıdır.
Miras bırakanın sağ kalan eşinin saklı pay oranı ise hangi zümre ile mirasçıysa buna göre belirlenir. Sağ kalan eş, miras bırakanın alt soyu “birinci zümre” veya anne ve babası “ikinci zümre” ile birlikte mirasçıysa saklı pay oranı yasal miras payının yarısıdır. Fakat sağ kalan eş tek başına veya üçüncü zümre ile birlikte mirasçıysa saklı pay oranı yasal miras payının dörtte üçü (3/4) olur.
Tenkis davası açılabilmesinin şartları nelerdir?
- Miras bırakanın malvarlığında tasarruf edebileceği oranı aşmış olması ve bu sebeple de saklı paylı mirasçıların paylarını ihlal etmiş olması gerekir.
- Miras bırakanın yaptığı ve saklı payları ihlal eden kazandırmaların hukuken geçerli kazandırmalar olması gerekir.
Miras Hukuku Tenkis Davası Avukatı İstanbul
Tenkis davası kim tarafından açılabilir?
SAKLI PAYLI MİRASÇILARIN DAVA HAKKI / Tenkis davası kural olarak saklı payının karşılığını alamayan saklı paylı mirasçılar tarafından açılabilir. Buna göre miras bırakanın yaptığı tasarruflar sebebiyle saklı payı ihlal edilmiş olan alt soy, anne ve baba ya da sağ kalan eş tenkis davası açma hakkına sahiptir. Saklı paylı mirasçı olmayan diğer mirasçılar “örneğin, miras bırakanın kardeşi” tenkis davası açma hakkına sahip değildir.
SAKLI PAYLI MİRASÇININ ALACAKLILARI VE İFLAS DAİRESİNİN DAVA HAKKI / İstisna olarak kanun alacaklılara ve iflas dairesine de tenkis davası açma hakkı tanımıştır. Alacaklıların ve iflas dairesinin tenkis davası açması belirli şartlara bağlıdır. Buna göre,
- Saklı paylı mirasçının tenkis davası açması için gereken şartlar var olmalıdır.
- Saklı paylı mirasçı hakkında borç ödemeden aciz belgesi veya iflas kararı alınmış olmalıdır.
Borç ödemeden aciz belgesi, alacaklının alacağına ulaşamadığını resmi olarak bildiren ve icra memurunun borçlunun haczedilebilir malvarlığı olmadığını tespit ettiği resmi belgedir.
- Saklı paylı mirasçıya tenkis davası açması için ihtar yapılarak uygun bir süre verilmiş olmalı ve bu sürenin geçmesine rağmen mirasçı tarafından tenkis davası açılmamış olmalıdır.
Saklı paylı mirasçılardan biri tarafından açılmış tenkis davası sonucu verilen karardan saklı payı ihlal edilen bir başka mirasçı yararlanabilir mi?
Davayı her saklı paylı mirasçı diğerlerinden bağımsız olarak açabilir çünkü tenkis davası şahsa özgü bir davadır. Tenkis davası yoluna başvurulduğunda mahkeme tarafından miras bırakanın tasarruf yetkisinin sınırını ne kadar ihlal ettiği tüm saklı paylar değerlendirilerek hesaplanır ancak yalnızca dava açan saklı paylı mirasçının saklı payı kadar tenkis kararı verilebilir ve bu mirasçı saklı payına kavuşabilir, bu halde dava açmayan diğer saklı paylı mirasçılar bu tenkis kararından yararlanamazlar ve kendilerinin ayrı bir tenkis davası açması gerekir.
Tenkis davası kime karşı açılabilir?
Tenkis davası, miras bırakanın malvarlığında tasarruf edebilme sınırını aşarak saklı paylı mirasçıların paylarını ihlal ederek lehine kazandırma yaptığı kişiye karşı açılır. Söz konusu lehine kazandırma yapılan kişiler miras bırakanın diğer mirasçıları veya mirasçısı olmayan üçüncü kişiler olabilir.
Miras bırakanın tasarruf sınırını aşarak yaptığı ve tenkis davasına konu edilecek kazandırma üçüncü bir kişiye devredilmişse bu kişiye karşı tenkis davası açılabilir mi?
Tenkise tabi malın üçüncü kişiye devredilme sebebi tenkisten kaçınabilmek ise ve üçüncü kişi bu amacı bilerek malı devralmış ise tenkis davası bu kişiye karşı da ileri sürülebilir.
Tenkis davası hangi mahkemede açılmalıdır?
Tenkis davasında görevli ve yetkili mahkeme miras bırakanın yerleşim yerindeki Asliye Hukuk Mahkemesi olur ve dava bu mahkemede açılmalıdır.
Tenkis davası hangi süre içerisinde açılmalıdır?
Saklı paylı mirasçılar, miras bırakan henüz sağ iken yaptığı kazandırmaların saklı paylarını ihlal edeceklerini biliyor olsalar veya ihlal edildiğini öğrenseler dahi miras bırakanın sağlığında yaptığı kazandırmalara karşı tenkis davası açamazlar ve miras bırakanın ölümünden önce de tenkis davası için kanunen öngörülen hak düşürücü süreler de işlemez.
Saklı paylı mirasçılar tenkis davası yoluna ancak miras bırakanın ölümünden sonra başvurabilirler. Tenkis davası açma hakkı, saklı paylı mirasçıların saklı paylarının ihlal edildiğini öğrendikleri tarihten başlayarak 1 yıl içinde açılmalıdır ve tenkis davası açma hakkı vasiyetnamenin ya da mirasın açılması tarihinin üzerinden 10 yıl geçmekle düşer. Söz konusu 1 yıllık ve 10 yıllık süreler hak düşürücü sürelerdir ve tenkis davası bu süreler içinde açılmazsa bir daha açılamayacaktır.
Miras bırakan tarafından yapılan ve tenkise tabi olan kazandırmalar hangileridir?
Miras bırakanın tasarruf yetkisi sınırını aşarak yaptığı tüm ölüme bağlı tasarruflar ve kanunda sayılan bazı sağlar arası tasarrufları tenkise tabidir ve bu kazandırmalara karşı tenkis davası açılabilir.
ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR / Miras bırakanın tasarruf yetkisini aşarak yaptığı ve saklı paylı mirasçıların paylarını ihlal ettiği ölüme bağlı tasarruflar, diğer bir mirasçıya veya üçüncü bir kişiye yapılmış olduğu ya da hangi tarihte yapılmış olduğu farketmeden tenkise aynı tarihte yapılmış gibi tüm ölüme bağlı tasarruflarla birlikte orantılı olarak tabi olacaktır.
Tenkiste sıra açısından öncelikle ölüme bağlı tasarruflar tenkis edilir ve buna rağmen saklı payı ihlal edilen mirasçılarından ölüme bağlı tasarrufların tenkisiyle dahi alacağını elde edemediyse miras bırakanın tasarruf yetkisini aşarak yaptığı sağlar arası kazandırmaları da tenkise tabi tutulacaktır.
SAĞLAR ARASI TASARRUFLAR / Sağlar arası yapılan bir tasarrufun tenkise tabi olabilmesi için miras bırakan tarafından tasarruf yetkisinin sınırının aşılarak yapılması ve bunun sonucunda saklı paylı mirasçıların saklı payının ihlal edilmesi gerektiğinin yanı sıra yapılan sağlar arası tasarrufun saklı pay kurallarını ihlal etmek amacıyla yapıldığının açık olması şartı da gerekmektedir.
Kanunda tenkise tabi olabilecek sağlar arası kazandırmalar sayılmıştır. Buna göre,
Miras bırakanın, mirasçılık sıfatını kaybeden yasal mirasçıya miras payına mahsuben yapmış olduğu sağlar arası kazandırmalar, geri verilmemek kaydıyla alt soyuna malvarlığı devri veya borçtan kurtarma yoluyla yaptığı kazandırmalar ya da alışılmışın dışında verilen çeyiz ve kuruluş sermayesi,
Miras haklarının ölümden önce tasfiyesi maksadıyla yapılan kazandırmalar,
Miras bırakanın serbestçe dönme hakkını saklı tutarak yaptığı bağışlamalar ve ölümünden önceki bir yıl içinde adet üzere verilen hediyeler dışında yapmış olduğu bağışlamalar,
Miras bırakanın saklı pay kurallarını etkisiz kılmak amacıyla yaptığı açık olan kazandırmalar,
tenkise tabi olacaktır.
Tenkis davası açıldığında ihlal edilen saklı pay öncelikle hangi tasarruflardan karşılanır?
TENKİSTE SIRA / Saklı paylı mirasçı tarafından tenkis davası açıldığında tenkis öncelikle miras bırakanın tasarruf yetkisini aşarak yaptığı ölüme bağlı tasarruflardan karşılanır. Ölüme bağlı tasarruflar, diğer bir mirasçıya veya üçüncü bir kişiye yapılmış olduğu ya da hangi tarihte yapılmış olduğu farketmeden tenkise aynı tarihte yapılmış gibi tüm ölüme bağlı tasarruflarla birlikte orantılı olarak tabi olacaktır.
Fakat ölüme bağlı tasarruflar karşılamaya yetmezse, en yeni tarihli olandan en eski tarihli olana doğru gidilmek üzere paylar miras bırakanın yapmış olduğu sağlar arası tasarruflardan karşılanır.
Kamuya yararlı dernek ya da vakıflara yapılan veya kamu tüzel kişilerine yapılan ölüme bağlı tasarruflar veya sağlar arası kazandırmalar en son sırada olmak üzere tenkise tabi olacaktır.
Miras Hukuku Tenkis Davası Avukatı İstanbul
1. Hukuk Dairesi
2021/1543 E.,
2021/6732 K.
“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ : İSTANBUL BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
1. HUKUK DAİRESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL-TAZMİNAT-TENKİS
Taraflar arasında görülen davada;
Davacı, miras bırakan …ve onun eşi tarafından 1990 yılında resmi olarak evlat edinildiğini ve tek mirasçı olduğunu, miras bırakanın sorumluluk almak istememesi nedeniyle gerçek annesi tarafından büyütüldüğünü, miras bırakanın eşi …ün 2007 yılında ölümü üzerine dava konusu 34 ada 19 parsel sayılı taşınmazın miras bırakan ile kendisine intikal ettiğini, ancak kendisine intikal eden ¾ payı 2009 yılında bedelsiz şekilde miras bırakana devrettiğini, bu suretle taşınmazın tamamına malik olan mirasbırakanın ise taşınmazın tamamını mirastan mal kaçırmak amacıyla ve muvazaalı olarak 2016 yılında ölünceye kadar bakma sözleşmesiyle komşusu olan davalıya temlik ettiğini, miras bırakanı yalnız bırakmadığını ancak son bir yıl miras bırakanın görüşmek istemediğini, iki adet ev ve bir adet dükkandan müteşekkil dava konusu taşınmazın tamamının davalıya devrinin makul olmadığını, saklı payının da ihlal edildiğini ileri sürerek, dava konusu 34 ada 19 parsel sayılı taşınmazın miras bırakan tarafından davalıya yapılan muvazaalı devir işleminin iptali ile taşınmazın tamamının adına tescilini, olmazsa bedelin faiziyle birlikte tahsilini, bu da olmazsa tenkisini istemiştir.
Davalı, miras bırakan … ile 27 yıllık komşu olduklarını, miras bırakana bakıp gözettiğini, davacının ise ilgilenmediğini, bakıma muhtaç olan miras bırakanın öncelikle davacıya ve akrabalarına teklifte bulunduğunu, ancak onların kabul etmemeleri üzerine kendisiyle ölünceye kadar bakma sözleşmesi yaptığını, bakım görevini yerine getirdiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
İlk Derece Mahkemesince, temlikin mirastan mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı olmadığı, ölünceye kadar bakma sözleşmesinin ivazlı akitlerden olup, bakım görevinin de yerine getirildiği gerekçesiyle davanın reddine dair verilen kararın davacı tarafından istinafı üzerine İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesince, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
KARAR : Dosya içeriğine, toplanan delillere, hükmün dayandığı yasal ve hukuksal gerekçeye ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre; davacının yerinde bulunmayan temyiz itirazının reddiyle usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA, davacıdan harç peşin alındığından başkaca harç alınmasına yer olmadığına, 10/11/2021 tarihinde kesin olmak üzere oybirliğiyle karar verildi.
Stajyer Av. Derya MERİÇ
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
Miras Hukuku Tenkis Davası Avukatı İstanbul
